ΒΗΜΑ Science: MEDICINE – Hypertension / Blood Pressure

Χειροπρακτική εναντίον υπέρτασης

Με χειροπρακτική θεραπεία για ευθυγράμμιση του άτλαντα, του πρώτου σπονδύλου μας, μπορεί να επιτευχθεί μείωση της υπέρτασης ανάλογη με αυτή που προσφέρουν τα φάρμακα. Αυτό κατέδειξε ελπιδοφόρος μελέτη του Πανεπιστημίου του Σικάγου, υπό τον καθηγητή Γ. Μπεκρή.

ΘΕΟΔΩΡΑ ΤΣΩΛΗ

Ίσως το αντίδοτο – ή τουλάχιστον ένα από τα αντίδοτα – ενάντια σε ένα από τα μεγαλύτερα «δηλητήρια» της υγείας του σύγχρονου πληθυσμού, την υψηλή αρτηριακή πίεση, να κρύβεται μέσα… στα χέρια μας. Για την ακρίβεια στα χέρια των ανθρώπων που έχουν τη γνώση να χειρίζονται κατάλληλα τη σπονδυλική στήλη, επαναφέροντάς τη στον… ίσιο δρόμο όταν οι σπόνδυλοι «λοξοδρομούν». Ο λόγος για τους χειροπράκτες και την ειδικότητά τους, τη χειροπρακτική, που αφορά χειρισμούς της σπονδυλικής στήλης με στόχο τη μη επεμβατική αντιμετώπιση προβλημάτων όπως οι οσφυαλγίες. Η χειροπρακτική αποτελεί ιατρικό επάγγελμα αναγνωρισμένο σε πολλές χώρες του κόσμου, όχι όμως και στη δική μας – παρά ταύτα και στην Ελλάδα υπάρχει Σύνδεσμος Χειροπρακτών ο οποίος, όπως αναφέρουν οι εκπρόσωποί του, αποτελείται από επιστήμονες κατηρτισμένους στο αντικείμενό τους, οι οποίοι ζητούν επί έτη την αναγνώρισή τους από το επίσημο κράτος ώστε να δοθεί ένα τέλος στο ξέφραγο αμπέλι του… «ό,τι δηλώσεις είσαι» που συνοδεύεται από την έλλειψη νομοθετικού πλαισίου.

Επιστράτευση της χειροπρακτικής

Τώρα μια νέα μελέτη που έρχεται από το Πανεπιστήμιο του Σικάγου και μάλιστα φέρει την υπογραφή ενός πλήρως… συμβατικού Έλληνα καθηγητή Ιατρικής, του κ. Γ. Μπεκρή, δίνει ένα πλήρως… εναλλακτικό σε σχέση με ό,τι γνωρίζαμε ως σήμερα για την αντιμετώπιση της υπέρτασης αποτέλεσμα, αποδίδοντας τα εύσημα στην «παρεξηγημένη» αυτή ειδικότητα. Όπως συγκεκριμένα προέκυψε από τη μελέτη η οποία δημοσιεύθηκε στον δικτυακό τόπο του εντύπου «Journal of Human Hypertension» στις 2 Μαρτίου οι κατάλληλοι χειρισμοί του άνω τμήματος της σπονδυλικής στήλης και συγκεκριμένα η ευθυγράμμιση του άτλαντα, του πρώτου σπονδύλου μας, φαίνεται ότι μπορεί να προσφέρει μείωση της αρτηριακής πίεσης παρόμοια με εκείνη που προσφέρει ο συνδυασμός αντιυπερτασικών φαρμάκων! Αν και τα πρώτα αυτά αποτελέσματα μένει, σύμφωνα με τον ερευνητή, να επαληθευθούν από μεγαλύτερες μελέτες οι οποίες ήδη σχεδιάζονται, ίσως σε ορισμένες περιπτώσεις ο μεγάλος «εχθρός» που ακούει στο όνομα υψηλή αρτηριακή πίεση να μπορεί στο μέλλον να κατατροπωθεί με όπλο… δύο μόνο χέρια – αρκεί να είναι τα κατάλληλα…

Όπως επισημαίνει στο «Βήμα» ο κ. Μπεκρής, ο οποίος είναι και διευθυντής στο Κέντρο Υπέρτασης του Τμήματος Ενδοκρινολογίας, Διαβήτη και Μεταβολισμού στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου, η χειροπρακτική αποτελεί μεν αναγνωρισμένη ειδικότητα στις Ηνωμένες Πολιτείες, δεν τυγχάνει όμως του ίδιου σεβασμού με τη συμβατική ιατρική. «Συστήνεται σε περιπτώσεις όπως οι πόνοι στη μέση ως λύση για να μην καταφύγει ο ασθενής στο χειρουργείο. Αλλά και οι ίδιοι οι χειροπράκτες δεν βοηθούν σε μεγάλο βαθμό τον εαυτό τους, καθώς ορισμένοι από αυτούς υπόσχονται θεραπεία πάσας νόσου, με αποτέλεσμα να μην τους παίρνει στα σοβαρά τόσο η ιατρική κοινότητα όσο και το κοινό».

Η σημασία της τύχης…

Ωστόσο το καλό, όταν συμβαίνει, πρέπει όχι μόνο να λέγεται, αλλά και να προβάλλεται. Και στη συγκεκριμένη περίπτωση το καλό όσον αφορά τη χειροπρακτική και τη μείωση της υπέρτασης προέκυψε… κατά τύχη, όπως συμβαίνει πολλές φορές στην ιατρική έρευνα. Ο κ. Μπεκρής εξηγεί ότι όλα ξεκίνησαν από μια παρατήρηση ενός γνωστού του, ιδιώτη παθολόγου. «Μου ανέφερε ότι βλέπει συχνά ασθενείς οι οποίοι επισκέπτονται για άσχετο λόγο χειροπράκτη και μετά το τέλος των συνεδριών εμφανίζουν μείωση της αρτηριακής πίεσής τους». Το αξιοσημείωτο ήταν ότι το φαινόμενο αυτό παρουσιάστηκε σε δεκάδες ασθενείς και συνδεόταν πάντοτε με χειρισμούς στο ανώτατο τμήμα της σπονδυλικής στήλης. Τα στοιχεία σχετικά με τους συγκεκριμένους ασθενείς έφθασαν στα χέρια του κ. Μπεκρή και τελικώς αποφασίστηκε η διεξαγωγή μιας πιλοτικής μελέτης, αφού φάνηκε ότι άξιζε τον κόπο η διερεύνηση του θέματος.

Έτσι διεξήχθη η μελέτη που διήρκεσε δύο μήνες και η οποία περιλάμβανε 50 ασθενείς με ήπια υπέρταση – όλες οι συνεδρίες έγιναν από έναν χειροπράκτη, ο οποίος, όπως υπογραμμίζει ο κ. Μπεκρής, ήταν εξειδικευμένος στους χειρισμούς του ανώτατου τμήματος της σπονδυλικής στήλης και συγκεκριμένα στην ευθυγράμμιση του άτλαντα (στις ΗΠΑ, όπου υπάρχουν χιλιάδες χειροπράκτες, εμφανίζεται και εξειδίκευση για χειρισμούς σε συγκεκριμένα σημεία της σπονδυλικής στήλης). Οι μισοί από τους ασθενείς υπεβλήθησαν σε «εικονικούς χειρισμούς» και οι υπόλοιποι στην κανονική θεραπεία, ενώ παράλληλα οι ερευνητές δεν γνώριζαν ποιος ασθενής υπεβλήθη στην κανονική θεραπεία και ποιος στην «εικονική» (διπλή, τυφλή μελέτη). Κανένας από τους ασθενείς δεν έλαβε αντιυπερτασική φαρμακευτική θεραπεία κατά το διάστημα των οκτώ εβδομάδων που διήρκεσε η μελέτη.

Δύο μήνες αργότερα τα άτομα που υπεβλήθησαν σε χειρισμούς ευθυγράμμισης του άτλαντα παρουσίασαν μείωση της συστολικής και διαστολικής πίεσης της τάξεως των 14 και οκτώ χιλιοστών της στήλης υδραργύρου αντιστοίχως κατά μέσον όρο – μείωση που, όπως σημειώνεται χαρακτηριστικά στη μελέτη, «είναι παρόμοια με αυτήν που προκύπτει από τη χρήση συνδυασμού δύο αντιυπερτασικών φαρμάκων».

Πολυδύναμος Άτλας

Για ποιον λόγο όμως όλη η μελέτη επικεντρώθηκε σε έναν και μόνο σπόνδυλο, ο οποίος όπως τελικώς αποδεικνύεται αποτελεί πραγματικό «Άτλαντα» που σηκώνει ορισμένες φορές στους… ώμους του και το βάρος της αρτηριακής πίεσης; Όπως σημειώνεται στο άρθρο του κ. Μπεκρή και της ομάδας του, ήδη από την αρχή της δεκαετίας του 1940 μια μικρή ομάδα ειδικών στη χειροπρακτική εγκατέλειψε τη γενικότερη έννοια των χειρισμών ολόκληρης της σπονδυλικής στήλης και επικέντρωσε την εξειδίκευσή της στο ζήτημα της ακριβούς και λεπτής ευθυγράμμισης του συγκεκριμένου σπονδύλου. «Σε αντίθεση με τους άλλους σπονδύλους οι οποίοι “κλειδώνουν” ο ένας μέσα στον άλλον, ο άτλας στηρίζεται μόνο σε μαλακό ιστό (μύες και σύνδεσμοι) προκειμένου να παραμείνει ευθυγραμμισμένος. Ως εκ τούτου, είναι τρομερά ευάλωτος σε μετατοπίσεις. Ακόμη και αν εμφανιστεί μετατόπιση του άτλαντα δεν προκαλείται πόνος και έτσι η κατάσταση δεν διαγιγνώσκεται και δεν θεραπεύεται. Οι συνέπειες για την υγεία αποδίδονται σε άλλη αιτιολογία».

Στη μελέτη τους οι επιστήμονες εξηγούν ότι ακόμη και μια μικρή μετατόπιση του άτλαντα μπορεί να τραυματίσει ή να συμπιέσει τα νευρικά μονοπάτια του εγκεφαλικού στελέχους. Και η σχέση αυτή, μεταξύ υπέρτασης και ανωμαλιών στην κυκλοφορία στην περιοχή του άτλαντα, είναι γνωστή επί δεκαετίες, όχι μόνο στους χειροπράκτες αλλά και στους νευροχειρουργούς. Όπως λέει ο κ. Μπεκρής, «αρκετοί νευροχειρουργοί οι οποίοι παρεμβαίνουν στη βάση του εγκεφάλου έχουν παρατηρήσει ότι η παρέμβαση στο συγκεκριμένο σημείο οδηγεί σε μείωση της πίεσης μέσα στο χειρουργείο. Παράλληλα η χειρουργική παρέμβαση στην περιοχή δείχνει να οδηγεί σε μακροπρόθεσμη μείωση της αρτηριακής πίεσης. Για ποιον λόγο συμβαίνει όμως αυτό κανείς δεν γνωρίζει – τουλάχιστον μέχρι στιγμής – με βεβαιότητα. Μια υπόθεση είναι ότι τα αγγεία της περιοχής έχουν “εγκλωβιστεί” εξαιτίας κακής θέσης του άτλαντα και παρουσιάζουν ισχαιμία. Είναι πιθανό η επαναφορά του άτλαντα στη σωστή θέση του να απελευθερώνει τα αγγεία αυτά, αποκαθιστώντας την κυκλοφορία στο εγκεφαλικό στέλεχος και μειώνοντας την πίεση».

Θεραπεία με διάρκεια

Οι ερευνητές σημειώνουν ότι τα ευρήματά τους αποτελούν την πρώτη επίσημη απόδειξη σχετικά με μείωση της αρτηριακής πίεσης μέσω της ευθυγράμμισης ενός σπονδύλου. Η μείωση μάλιστα αυτή φάνηκε να διαρκεί τουλάχιστον δύο μήνες, αν και αυτή τη στιγμή παραμένει άγνωστο αν θα έχει πιο μακροπρόθεσμα αποτελέσματα (σε κάθε περίπτωση πάντως, δεδομένου ότι η συγκεκριμένη θεραπεία δεν συνδέεται με παρενέργειες, είναι εύκολη ίσως η επανάληψή της αν η αρτηριακή πίεση εμφανίσει ξανά άνοδο). Σύμφωνα με τους επιστήμονες στους οποίους ανήκει η νέα μελέτη, αν τα αποτελέσματα αυτά επαληθευθούν, πιθανόν θα οδηγήσουν στο μέλλον όχι μόνο σε μία επιπλέον θεραπευτική προσέγγιση για την υπέρταση αλλά και σε έναν νέο παράγοντα κινδύνου για εμφάνιση της κατάστασης. Έτσι τα άτομα με οικογενειακό ιστορικό υψηλής αρτηριακής πίεσης ή όσα έχουν υποστεί τραυματισμούς στο ανώτατο τμήμα της σπονδυλικής στήλης (ακόμη και αν δεν νιώθουν κανέναν πόνο) θα μπορούν να ελέγχονται για πιθανή μετατόπιση του άτλαντα, με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται όχι μόνο για την κατάσταση του «πυλώνα» του σώματός τους αλλά και για την ένδειξη στο… πιεσόμετρο.

«Σήμερα υπάρχουν τεχνικές προκειμένου να ελεγχθεί αν ο άτλας έχει υποστεί μετατόπιση. Αυτού του είδους ο έλεγχος οφείλει να αποτελεί ευθύνη των ειδικών της πρωτοβάθμιας φροντίδας και πρέπει να διεξάγεται σε ασθενείς που έχουν ιστορικό τραύματος στο κεφάλι και στον λαιμό, ακόμη και αν αυτό θεωρείται ασήμαντο. Σε μια εποχή κατά την οποία η συχνότητα εμφάνισης της υπέρτασης αυξάνεται, ενώ ο έλεγχός της γίνεται ολοένα πιο δύσκολος εξαιτίας πολλών και διαφορετικών παραγόντων, η σύνδεση της επιδιόρθωσης της μετατόπισης του άτλαντα με τη μείωση της αρτηριακής πίεσης ίσως θα μπορούσε να αποτελέσει σημαντικό βήμα προόδου στο θέμα του ελέγχου αυτών των ασθενών» καταλήγουν οι ερευνητές.

Ο κ. Μπεκρής και η ομάδα του βρίσκονται τώρα στη διαδικασία της εύρεσης χρηματοδότησης προκειμένου να διευρύνουν τη μελέτη τους και να ανακαλύψουν παράλληλα τα αίτια που οδηγούν στη μείωση της πίεσης μέσω χειρισμών στον άτλαντα.

Αν η αρχική παρατήρηση επιβεβαιωθεί από περαιτέρω μελέτες, είναι πιθανόν στο μέλλον, όπως σημειώνει ο κ. Μπεκρής, η χειροπρακτική να λειτουργήσει ως συμπληρωματική μέθοδος για τη μείωση της αρτηριακής πίεσης. «Πρέπει όμως να επιστήσουμε την προσοχή καθώς δεν μπορεί ο οιοσδήποτε χειροπράκτης να το κάνει αυτό. Πρέπει να είναι εξειδικευμένος στους χειρισμούς του άτλαντα, καθώς οι μη εξειδικευμένοι θα μπορούσαν να αποδειχθούν ακόμη και επικίνδυνοι».

Σε συνοδευτικό σχόλιό του σχετικά με τη μελέτη το οποίο δημοσιεύεται στο ίδιο επιστημονικό έντυπο, ο καθηγητής Κλινικής Ιατρικής του Πανεπιστημίου του Μιλάνου Γκουίντο Γκράσι αναφέρει σχετικά με τα καινούργια ευρήματα ότι αποτελούν «καλά νέα, τα οποία όμως πρέπει να γίνουν αποδεκτά με προσοχή». «Προτού συστηθεί αυτή η θεραπευτική στρατηγική στην κλινική πράξη, φαίνεται λογικό να περιμένουμε τα αποτελέσματα κλινικών δοκιμών μεγάλου εύρους» τονίζει ο Γκράσι. Και έχει δίκιο. Τα πρώτα αυτά ενθαρρυντικά αποτελέσματα πρέπει να επιβεβαιωθούν, καθώς διαφορετικά οποιαδήποτε βεβιασμένη κίνηση χωρίς να έχουμε τρανταχτές αποδείξεις μπορεί να μετατρέψει την ελπίδα των…θεραπευτικών, ως φαίνεται, χεριών σε απογοήτευση που θα εκφράζεται από το «έβαλα τα χέρια μου και έβγαλα τα μάτια μου»…

Η χειροπρακτική στην Ελλάδα

Δεν είναι πρωτόγνωρο φαινόμενο για τη χώρα μας μια απτή πραγματικότητα να αποτελεί γεγονός για όλους πλην του επίσημου κράτους. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με τη χειροπρακτική. Υπάρχουν ουκ ολίγοι χειροπράκτες οι οποίοι εργάζονται στην Ελλάδα, ωστόσο η ειδικότητά τους δεν είναι αναγνωρισμένη. Το αποτέλεσμα; Όπως αναφέρει ο δρ. Χειροπρακτικής και πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Χειροπρακτών κ. Β. Γκολφινόπουλος, «ενώ υπάρχουν επιστήμονες κατηρτισμένοι στο αντικείμενό τους – ο σύλλογός μας έχει περίπου τριάντα μέλη – υπάρχουν άλλοι, τουλάχιστον 200, που δηλώνουν χειροπράκτες χωρίς να έχουν την κατάλληλη υποδομή, γεγονός που μπορεί να αποβεί ακόμη και επικίνδυνο για τους ασθενείς. Και αυτό συμβαίνει με την ανοχή του κράτους καθώς, ενώ εμείς παλεύουμε επί έτη για την αναγνώρισή μας, κάτι που θα βάλει όρια στην ανεξέλεγκτη κατάσταση που ισχύει σήμερα, δεν έχουμε δει κάποια κίνηση της πολιτείας».

Σύμφωνα με τον κ. Γκολφινόπουλο, πανεπιστημιακά τμήματα όπου διδάσκεται η χειροπρακτική υπάρχουν σήμερα σε επίπεδο ΕΕ στη Βρετανία, στη Γαλλία και στη Δανία (όπου επίσης είναι αναγνωρισμένο και το επάγγελμα του χειροπράκτη). Η ειδικότητα όμως είναι αναγνωρισμένη σε πολύ περισσότερα ευρωπαϊκά κράτη: σε όλες τις σκανδιναβικές χώρες, στην Ισλανδία, στην Ιρλανδία, στην Πορτογαλία, στην Ελβετία, στην Ολλανδία, στο Βέλγιο, στην Κύπρο, στο Λουξεμβούργο. Σε πορεία αναγνώρισης βρίσκονται αυτή τη στιγμή η Ισπανία (όπου μάλιστα ξεκινά τον ερχόμενο Σεπτέμβριο πανεπιστημιακό πρόγραμμα στο Πανεπιστήμιο της Μαδρίτης), η Ιταλία και η Γερμανία. Σε παγκόσμιο επίπεδο μεγάλες χώρες, όπως οι ΗΠΑ και η Αυστραλία, έχουν εντάξει τη χειροπρακτική και στα Εθνικά Συστήματα Υγείας τους. Ο κ. Γκολφινόπουλος επισημαίνει ότι είναι άκρως σημαντικό να υπάρξει αναγνώριση του επαγγέλματος στην Ελλάδα, δεδομένου ότι ολοένα περισσότεροι ασθενείς δείχνουν ενδιαφέρον για τους χειροπράκτες και καταφεύγουν σε αυτούς. «Δεν πρέπει όμως οι ασθενείς να συγχέουν τους χειροπράκτες που έχουν σπουδάσει χρόνια το αντικείμενό τους στο Πανεπιστήμιο με τους πρακτικούς οι οποίοι μαθαίνουν κάποιους χειρισμούς σε σεμινάρια που διαρκούν δύο εβδομάδες και μετά δηλώνουν ειδικοί χωρίς να είναι».

Όσον αφορά την εξειδίκευση των χειροπρακτών για χειρισμούς συγκεκριμένα στο ανώτερο μέρος της σπονδυλικής στήλης (τέτοιος εξειδικευμένος χειροπράκτης συμμετείχε στη μελέτη των ειδικών από το Πανεπιστήμιο του Σικάγου) ο κ. Γκολφινόπουλος παραδέχεται ότι στη χώρα μας με τους λίγους επαγγελματίες του είδους δεν υπάρχει τόσο μεγάλη εξειδίκευση. «Στις ΗΠΑ υπάρχουν 15 πανεπιστήμια που έχουν Τμήματα Χειροπρακτικής και από τα οποία βγαίνουν 1.500 νέοι χειροπράκτες ετησίως. Τα μεγέθη είναι πολύ διαφορετικά».

Σε κάθε περίπτωση όσοι ενδιαφέρονται να έλθουν σε επαφή με έναν κατηρτισμένο στον τομέα του χειροπράκτη μπορούν να επισκεφθούν την ιστοσελίδα του Συλλόγου Ελλήνων Χειροπρακτών στο Διαδίκτυο www. chiropractic.gr αλλά και την ηλεκτρονική διεύθυνση του αντίστοιχου Ευρωπαϊκού Συλλόγου στον οποίο ο Ελληνικός Σύλλογος είναι μέλος: Ευρωπαϊκής Ένωσης Χειροπρακτών.

Το ΒΗΜΑ, 13/05/2007 , Σελ.: H08

Κωδικός άρθρου: B15060H081

ID: 285958

Copyright © ΤΟ ΒΗΜΑ 1996-2007 Lambrakis Press